چطوری استاد راهنما انتخاب کنم؟ (همه چیز در مورد استاد راهنما)

انتخاب استاد راهنما در دوره ارشد و دکتری همواره از مهم ترین و سرنوشت سازترین انتخاب های دانشجویان بوده است، تا آنجایی که قبل از انتخاب موضوع پروپوزال پیشنهاد می شود اول به دنبال انتخاب استاد راهنما باسواد و خوش اخلاق باشید. حالا چرا می گویم با سواد و خوش اخلاق چون که استاد راهنمای باسواد شما را کمک می کند ولی نمی توانید در ایران از اساتید راهنما انتظار زیادی داشته باشید و اغلب نقش گیردهنده دارند تا نقش علمی کمک کننده به دانشجویان و هرچه درجه علمی آن ها هم بالاتر می رود بیشتر خودشان را برای دانشجویان می گیرند و هیچ وقت زمان آزادی هم همیشه ندارند. البته من تمام اساتید مدنظرم نیست، من اغلب اساتید را خدمتتون عرض کردم، البته در این بین اساتیدی هم هستند که واقعا از لحاظ علمی به دانشجویان خود کمک می کنند و اگر همچین اساتیدی پیدا کردید حتما به دنبال آن ها باشیدو ولی صورت دیگر قضیه اخلاق استاد راهنما است که به نظر بنده از میزان سواد هم مهم تر است، شاید بپرسید چرا؟ معمولا دانشجویان در ابتدای کار پایان نامه و انتخاب استاد راهنما در دوره ارشد و دکتری کمی جوگیر هستند که بهترین کار را ارائه دهند ولی بعد از چند ماه باتوجه به روند انجام کار پایان نامه و رفتار استاد راهنما متوجه می شوند که اشتباه کرده اند البته این قضیه فقط در کشور عزیزمان ایران صادق است و لا غیر. اخلاق استاد راهنما اگر خوب و انعطاف پذیر نباشد در رفتار با آن به علت برخورد زیاد در راه پایان نامه با آن به مشکل برمیخورید و اگر در همان اوایل کار قبل از تأیید پروپوزال متوجه شدید که استاد راهنما شما خوب نیست یا با آن نمی توانید راحت باشید به دنبال تغییر استاد راهنما باشید. به شما پیشنهاد می شود که استاد راهنما را از دانشگاه خود انتخاب کنید چون موضع گیری داوران در جلسه دفاع اغلب بیشتر می شود.  قبل از اینکه بخواهید استاد راهنما انتخاب کنید لازم است بدانید استاد راهنما کیست و چه وظایفی دارد.

 1-استاد راهنما کیست؟

استاد راهنما یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه است که به پیشنهاد معاونت آموزشی دانشکده و حکم رئیس دانشکده، مسئولیت هدایت تحصیلی و راهنمایی دانشجویان در مقاطع تحصیلی ارشد و دکترا را در زمینه مشکلات آموزشی پژوهشی و فردی بر عهده می­ گیرد. در حقیقت در انجام پایان نامه جهت شما با استاد راهنما باید کاملا منطبق باشد و همدیگر را در مسائل پایان نامه توجیه علمی کنید.

2-وظایف استاد راهنما

در ابتدای پژوهش هر دانشجویی باید وظایف خود و وظایف استاد راهنما خود را بداند تا انتظارات بی مورد از استاد راهنما خود نداشته باشد. دانستن اینکه وظایف استاد راهنما چیست بهتر بتوانید استاد راهنما خود را انتخاب کنید و بدانید چطور یک استاد راهنما می ­تواند به شما کمک کند.

این وظایف شامل موارد زیر می ­شود:

– استاد راهنما می ­تواند به شما در انتخاب یک موضوع وعنوان کلی پایان نامه و برنامه ریزی برای تکمیل آن در زمان مورد انتظار کمک کند. خیلی اساتید راهنما همین کار را انجام نداده و بعد از انتخاب موضوع پایان نامه اشتباه دانشجو به مشکل می خورد.

– او می­ بایست شما را در زمینه ماهیت پژوهش و استانداردهای مورد انتظار پایان نامه در دانشگاه، شما را راهنمایی کند. احضور مطلوب در جلسه دفاع و راهنمایی در تکنیک ­های مورد نیاز می­ شود.

– نظارت بر نحوه انجام پروپوزال و همچنین کمک در ویرایش پایان نامه و ارائه گزارش ­های پیشرفت نیز از جمله وظایف یک استاد راهنما است. اهمیت نگارش پروپوزال که از ابتدا تا انتهای کار پایان نامه مشخص می شود از اهمیت بالایی برخوردار است. حتما مقاله های مربوط به تهیه پروپوزال که در پایان این مقاله آورده شده است را مطالعه فرمایید.

– استاد راهنما باید یک برنامه زمانی مطلوب و واقع گرایانه برای تکمیل مراحل مختلف کار پژوهشی به شما ارائه دهد. اینکه در هر فصل باید دقیقا به دنبال چی باشید.

– استاد راهنما باید جلسات مشخص شده با دانشجو برگزار کند تا بتواند پیشرفت وی را در کار پژوهشی بررسی و کنترل کند. فواصل زمانی این جلسات باید با دانشجو هماهنگ شود . البته اغلب اساتید بدون هماهنگی از دانشجو می خواهند که در کنارشان باشند که دانشجو مجبور است بپذیرد و نباید هم تعارض ایجاد کند ولی این امر  برای اغلب دانشجویان خوشایند نیست ولی چاره ای هم نیست.

– استاد راهنما باید در دسترس باشد تا بتواند راهنمایی­ ها و بازخورد های لازم را به دانشجو بدهد. حتما گام به گام با استاد راهنما هماهنگ باشید که در ادامه به مشکل و دوباره کاری برنخورید.

– درخواست کار مکتوب از دانشجو جهت اطمینان حاصل کردن از اینکه دانشجو با توجه به زمان بندی توافق شده فعالیت می­ کند.

– در صورتی که کار دانشجو کافی نباشد، استاد راهنما می بایست به صورت کتبی دانشجو را از این امر آگاه کند و او را در مورد آنچه باید انجام شود راهنمایی کند. در صورتی که مشکل ادامه داشت ممکن است استاد با شما لجبازی کند که بستگی به اخلاق استاد راهنما بستگی دارد.

استاد راهنما باید حتما در جلسه دفاع پایان نامه  حضور داشته باشد.

– تصحیح نهایی  پروپوزال و مراحل روش انجام پایان نامه با توجه به نظرات پیشنهادی و رعایت آئین نگارش بعهده استاد راهنما است. مراحل روش انجام پایان نامه

– او باید دانشجو را از نظر روند ارزشیابی پایان نامه در جلسه دفاع پایان نامه شما را توجیه کند.

– نوشتن صورت جلسه در جلسه دفاع از طرح نیز بعهده استاد راهنما است.

3- جایگاه استاد راهنما  چگونه باید باشد؟

– استاد راهنما می بایست از اعضای هیات علمی واحد دانشگاهی خود یا دانشگاهی که مورد تأیید دانشگاه شما است باید انتخاب گردد.

– همکاری استادان در پایان نامه های کارشناسی ارشد به ترتیب با اعضاء تمام وقت، نیمه وقت و سپس مدعو اولویت بندی می­ شود.

– دانشجو باید از تعداد پایان نامه های در دست راهنمایی و مشاوره­ ی استاد راهنمای خود مطلع باشد. به دلیل اینکه موضوع هایی که انجام داده است و تخصص دارد برای شما مشخص می شود.

– استاد راهنما نیز موظف است به سقف پذیرش خود دقت کند و در صورتی که ظرفیت پایان­ نامه هایی که برای راهنمایی داشت تکمیل شد، دانشجو را مطلع کند و با در نوبت قرار دادن او در کارش وقفه ایجاد نکنند.

– استاد راهنما به پیشنهاد دانشجو و موافقت و تایید گروه تخصصی تعیین می ­شود.

– زمانیکه می­ خواهید یک استاد راهنما انتخاب کنید این را در نظر داشته باشید که او باید شما را در زمینه موضوعی خاص و تخصصی خود راهنمایی کند بنابراین بهتر است در موضوع مورد نظر شما متخصص باشد.

– استاد راهنما باید در روش شناسی تحقیق(فصل سوم پایان‌نامه چگونه باید نوشته شود؟) نیز متخصص باشد. او باید بتواند در تمام مراحل پایان نامه نویسی شما را هدایت کند بنابراین باید در هر بخش آن تخصص کافی داشته باشد. مقاله روش تحقیق در پایان نامه (قسمت اول) را مطالعه فرمایید.

بسیار مهم است که قبل از انتخاب استاد راهنما زمانی را صرف تحقیق و بررسی در مورد موضوع پژوهش خود و موضوعات مقاله های استاد راهنما  کنید.این کار باعث می­ شود استادی پیدا کنید که با کمک او بتوانید پایان نامه خود را سریع ­تر به پایان برسانید. پس بهتر است در انتخاب استاد راهنما عجله نکنید.

-به زمینه های تخصصی استاد راهنما دقت کنید. همانطور که گفته شد استاد راهنمای شما باید در زمینه موضوعی که شما برای پژوهش در نظر گرفته اید تخصص داشته باشد.این کار موجب می­ شود شما بهتر بتوانید کار پایان نامه ­تان را انجام دهید.

-اگر استاد راهنمای شما در زمینه موضوع مورد نظرتان تخصصی نداشته باشد در نهایت تمام کار بر دوش خودتان خواهد افتاد و اگر در ادامه پایان نامه به مشکل بخورید باید تنها خودتان این مشکلات را حل کنید. پس خجالت نکشید شما باید درباره تخصص اساتید راهنمای مورد نظرتان اطلاعات کسب کنید. اگر هم کسی دیگر برایتان انجام می دهد تنها تجربه فرد محقق برای انجام پایان نامه کافی است و آن شخص چون کارهای زیادی را به صورت عملی انجام داده است با مشکلات روند انجام پایان نامه، آشنا است.

-در دسترس بودن استاد راهنما را در نظر بگیرید استاد راهنمای شما باید همیشه در دسترس باشد تا شما برای پیدا کردن و راهنمایی گرفتن از او زمان زیادی را صرف نکنید. بنابراین انتخاب استاد راهنمایی که در شهر دیگری است و فقط برای زمان تدریس به دانشگاه شما سر می ­زند شاید خیلی صحیح نباشد.

-این را در نظر داشته باشید در بسیاری از مواقع هیچ چیز جای ملاقات حضوری با استاد راهنما را نخواهد گرفت. پس اگر فکر می­ کنید پروژه ­ی شما طوریست که باید زیاد با استاد راهنمایتان ملاقات کنید، اولویت را با استادی بگذارید که در شهر شماست و بیشتر در دسترس است.

4-استاد راهنما باید به شما اعتماد داشته باشد

این را در نظر داشته باشید که استاد راهنمای شما باید با حوصله و صبر شما را راهنمایی کند و به شما اعتماد به نفس بدهد اما استادی که به شما اعتماد ندارد نمی­ تواند این احساس را به شما القا کند و در نهایت این مساله ممکن است به روی پایان نامه و ارائه شمادر جلسه دفاع  هم تاثیر منفی می گزارد. بنابراین باید تمام تلاشتان را بکنید تا اعتماد استاد راهنما را به خودتان جلب کنید تا او نیز بتواند با اطمینان بیشتری برایتان زمان بگذارد و راهنماییتان کند.

با این حال شما در صورت بروز مشکل با استاد راهنما در نهایت می ­توانید به سختی استاد راهنمای خود را تغییر دهید، هر چند این امر بسیار نادر است و معمولا باید روابط مثبت و حسنه­ ای بین استاد و دانشجو برقرار باشد. به شما پیشنهاد می شود اگر می خواهید استاد راهنمای خود را تغییر دهیم، قبل از تأیید پروپوزال این کار را بکنید نه بعد از تأیید پروپوزال!!

5-چگونه استاد راهنمای خود را تغییر دهیم؟

اگر شما تصمیم دارید که استاد راهنمای فعلی خود را تغییر دهید باید از طرف دانشگاه یک فرایند اداری طی شود، فرم ­هایی پر شده و دلیل این تغییر اعلام شود. بنابراین بسیار مهم است که قبل از شروع این فرایند اداری به طور جدی فکر کنید و نظرات همکاران  و اساتید و دانشجویان قبلی استاد راهنما را بپرسید. این را نیز در نظر بگیرید، شما باید استاد جایگزین پیدا کنید و استاد راهنمای جدید نیز باید نسبت به موضوع مورد مطالعه شما اشراف کامل داشته باشد. بنابراین تغییر استاد راهنما خیلی سریع رخ نمی ­دهد و ممکن است زمان زیادی از شما بگیرد و بنابراین برای دانشجویان اصلا پیشنهاد نمی شود. همان طور که می دانید فرآیند نوشتن پایان نامه مدت زمان زیادی طول می کشد و استاد راهنما نیز در تمام طول این مدت باید شما را راهنمایی و کمک کند، بنابراین انتخاب یک استاد راهنمای خوب بسیار مهم است. دانستن اینکه وظایف استاد راهنما چیست و شما چه کمکی می­ خواهید از او بگیرید می­ تواند به شما کمک کند استاد راهنمای بهتری انتخاب کنید تا اواسط کار پژوهشی خود مجبور به تغییر او نشوید.

مقالات مرتبط با این مقاله را می توانید در زیر مطالعه فرمایید و نظرات خود را با ما به اشتراک بگزارید.

پروپوزال چیست ؟

شرایط لازم برای تأیید و پذیرش پروپوزال‌ها

اهمیت انتخاب موضوع پایان‌نامه و مراحل ابتدایی پروپوزال

پروپوزال و فصل اول پایان‌نامه‌ها باید به چه صورتی نوشته شود؟

پروپوزال چیست و چه اهمیتی دارد؟

جلسه دفاع پایان نامه را چگونه شروع کنیم؟(قسمت دوم)

20راهکار و تکنیک جهت کاهش استرس در جلسه دفاع پایان نامه(قسمت دوم)

اهمیت پایان‌نامه در مسیر زندگی افراد

مراحل روش انجام پایان نامه

نوشته شده توسط مهندس مهرداد حمصیان