نحوه تهیه درست پرسشنامه

تهیه پرسشنامه، یکی از مهم ترین و اساسی ترین بخش های روش تحقیق، در هر پایان نامه و مقاله معتبر است. پرسشنامه یکی از معتبرترین ابزارهای جمع آوری اطلاعات است. از این روش معمولا در کنار مصاحبه(ساختاریافته یا نیمه ساختار یافته) استفاده می شود.

انواع پرسشنامه ها

پرسشنامه؛ به طور کلی در دو روش محقق ساخته یا آماده (استاندارد) تهیه می گردد. در پرسشنامه محقق ساخته،در حقیقت خود محقق باید عوامل و فاکتورهای پرسشنامه را شناسایی و دسته بندی نماید. اما، در پرسشنامه های استاندارد؛ محقق ها و مقالات قبلی قبلا پرسشنامه ای را آماده کرده اند و فقط ما کافیست از این پرسشنامه برای مطالعه موردی خود استفاده نماییم.

کاربردهای استفاده از پرسشنامه

 یکی از بهترین راهکارهای عملی برای جمع آوری اطلاعات در دنیای واقعی، تهیه پرسشنامه و طرح سؤال از کارشناسان و خبرگان آن حیطه تخصصی می باشد، که به ما کمک می کند، ابتدا شکاف های واقعی را در دنیای واقعی  شناسایی کنیم و سپس به دنبال راه کارهایی برای حل آن مشکل در جامعه باشید.

تهیه پرسشنامه راهکاری مؤثر بر شناسایی و حل مشکلات

تهیه پرسشنامه برای اکثر رشته های مدیریت، روان شناسی و غیره به عنوان بهترین راه ، جهت گرد آوری اطلاعات است. به دلیل اینکه اکثر مشکلات مدیریتی و روانشناسی نیازمند این است که ابتدا شما آن مشکل را در جامعه شناسایی کنید و بعد به دنبال راهکارهای اجرایی برای حل آن مشکل باشید.

تهیه پرسشنامه، راهی کاربردی برای مشکلات واقعی

اگر حتی روش تحقیق ما آماری نباشد برای این که پژوهش خود را اجرایی و کاربردی برای جامعه کنیم، نیازمند تهیه پرسشنامه و تحلیل آماری هستیم. یکی از مهم ترین مشکلات عدم اجراپذیری پایان نامه ها و مقالات پژوهشی این است که، اغلب آن ها اصلا مشکلی از جامعه را حل نمی کنند و علت آن هم این است که دانشجویان روشی را انتخاب کرده اند که مربوط به تهیه پرسشنامه نمی شود. همان طور که می دانید یکی از راه کارهای جذابیت و واقعی بودن پژوهش ها، کاربردی بودن آن ها در جامعه و در محیط واقعی است. اگر شما موضوعی را انتخاب کردید و پژوهشی قرار است انجام دهید به دنبال پژوهش های کاربردی در جامعه باشید. تهیه پرسشنامه یکی از اساسی ترین نیازهای یک پژوهش اجرایی و عملی را برای شما مهیا خواهد کرد که شما دقیقا مشکل را شناسایی و به دنبال حل آن با استفاده از راه کارهای علمی باشید. در قسمت اول این مقاله راه کارهای عملی و علمی را جهت تهیه بهترین پرسشنامه را ذکر خواهیم کرد و اینکه راهکارهای اجرایی تهیه بهترین پرسشنامه را عنوان خواهیم کرد تا شما بتوانید بهترین داده ها را از پرسشنامه خود بگیرید، در ادامه اصول کلی تهیه پرسشنامه را مطرح خواهیم کرد .

۱-۱- اصول کلی تهیه بهترین پرسشنامه

– سوال های پرسشنامه شما باید بر اساس هدف ها یا سوال های تحقیق تنظیم شود؛

هدف اصلی شما از تهیه پرسشنامه چیست؟ در تهیه پرسشنامه به دنبال چی هستین؟

– از آنجا که جواب دادن به سؤالات پرسشنامه در ایران سخت است باید پرسشنامه شما پاسخ دهنده را جذب کند  و سوال های آن برای او جالب باشد تا به راحتی بیشتر به سؤالات پاسخ دهد.

– باز به دلایل که بالا مطرح کردیم، تا حد امکان پرسشنامه را کوتاه تهیه کنید و داده های مورد نیاز پژوهشگر را فراهم آورد؛ با کوتاه ترین سؤال بهترین داده هایی که به دنبال آن هستین استخراج کنین.

– دستورالعمل اولیه تکمیل پرسشنامه را کوتاه توضیح دهید(در حد2الی سه خط در مورد این پرسشنامه توضیح دهد و حاوی کلیه اطلاعات مورد نیاز پاسخ دهنده، برای کامل کردن پرسشنامه باشد. پرسشنامه باید همراه دستورالعمل تکمیل آن بوده و چگونگی پاسخ دادن به سوال ها را در کوتاه ترین جملات برای پاسخ دهنده مشخص کند.

اجزاء اصلی پرسشنامه

هر پرسشنامه ای باید شامل اجزاء زیر باشد:

الف: مقدمه ای برای آماده کردن پاسخ دهنده جهت تکمیل پرسشنامه داشته باشد. پرسشنامه در مورد چه موضوعی است و شما به دنبال چه هدفی در تهیه این پرسشنامه هستین.

ب:دستورالعمل تهیه پرسشنامه

در این قسمت محقق باید پاسخ دهنده را با چگونگی پاسخ دادن به سوال های پرسشنامه آشنا کند.
ج: سوال ها (گویه ها)

سوال ها (گویه ها) اصلی پرسشنامه همراه با گزینه های مشخص شده در این قسمت آورده خواهد شد. سؤالات پرسشنامه می تواند به صورت باز یا بسته تهیه گردد.که سؤالات بسته سؤالات با کیفیت تری هستند و سؤالات باز را می توانید برای مصاحبه با کارشناسان استفاده کنید و اطلاعات مورد نیاز خود را بگیرید.

سؤالات باز، سوال هایی هستند که در آن ها پاسخ دهنده می‌تواند پاسخ را به اختیار خود بیان کند و برای آن سؤالات گزینه ای تهیه نشده است. این پاسخ ها می‌تواند از چند کلمه تا چند جمله باشد. از این نوع سوال ها برای بررسی و مطالعه عقاید در یک زمینه خاص استفاده می‌شود. باید یادآوری کرد که تجزیه و تحلیل داده های حاصل از این نوع سوال ها مشکل بوده و نیازمند یک سیستم کدگذاری ویژه می‌باشد. اغلب برای تجزیه و تحلیل سؤالات باز پرسشنامه می توان در نتیجه گیری پایانی خود استفاده کنید.

سؤالات بسته، سوال هایی هستند که در آن ها پاسخ دهنده باید به یکی از گزینه های مشخص شده در پرسشنامه پاسخ دهد.

نکات ضروری برای تهیه پرسشنامه

نکات ضروری در تدوین سوال ها: پس از انتخاب نوع سوال های پرسشنامه(باز یا بسته) ، محقق باید به تدوین سوال های پرسشنامه بپردازد. در تدوین سوال ها توجه به نکات زیر ضروری است:

۱- از سوال های نامفهوم و مبهم پرهیز کنید، سؤال پرسشنامه باید خیلی واضح و روشن باشد.
۲- از سوال هایی که پاسخ دهنده را به پاسخ خاصی هدایت می‌کند باید اجتناب کرد. طوری سؤال نکنید که پاسخ دهنده را به سمت گزینه خاصی هدایت کند.

۳- از سوال های پیچیده و طولانی پرهیز کنید.

۴- از سوال های دو وجهی که شامل دو سوال در یک پرسش است اجتناب کنید. هر سؤال باید فقط شامل یک نکته ضروری باشد.

۵- تا جایی که امکان دارد از ارائه سوال های منفی خود داری کنید.

۶- از بیان سوال های مستقیم که موجب تحریک حساسیت  و ایجاد مقاومت برای فرد پاسخ دهنده کند پرهیز کنید.

۷- از تنظیم سوال هایی که فرد پاسخ دهنده، جواب آن را در دسترس ندارد خود داری کنید.

در قسمت های بعدی تهیه پرسشنامه مهم ترین نکات را برای تهیه بهترین پرسشنامه مطرح خواهیم کرد. این قسمت ها باید مرحله به مرحله اجرا شود، تا زمانی که نکات این مقاله را رعایت نکردید، قسمت دوم را مطالعه نفرمایید. اجرا نمودن هر یک از نکات بالا شما را به سمت بهترین پرسشنامه هدایت خواهد کرد.

جهت  مشاوره و انجام کارهای آماری پایان نامه می توانید با شماره تماس مهندس حمصیان 09133862776 در تلگرام یا در واتس آپ در ارتباط باشید. اولویت با پیامک های تلگرامی است.

نوشته شده توسط مهندس مهرداد حمصیان

نحوه انتخاب مطالعه موردی در انجام پایان نامه